Kult ikony
Sobór Nicejski II (787 r.) potępił ikonoklazm oraz zdefiniował i potwierdził kult ikony. W orzeczeniach tego soboru stwierdzono: “orzekamy z całą dokładnością i troską o wiarę, że przedmiotem kultu powinny być nie tylko wizerunki drogocennego i ożywiającego Krzyża, lecz tak samo czcigodne i święte obrazy malowane, ułożone w mozaikę lub wykonane innym sposobem, które umieszcza się ze czcią w świętych kościołach Bożych, na naczyniach liturgicznych i na szatach, na ścianach czy na desce, w domach czy przy drogach. Są one wyobrażeniami naszego Pana Jezusa Chrystusa, Boga i Zbawiciela, Niepokalanej Pani naszej, świętej Bożej Rodzicielki, godnych czci Aniołów oraz wszystkich świętych i świątobliwych mężów. Im częściej wierni będą patrzeć na ich obrazowe przedstawienia, tym bardziej, oglądając je będą się zachęcać do wspominania i miłowania pierwowzorów, do oddawania im czci i pokłonu” […]
“Cześć oddawana wizerunkowi przechodzi na prototyp, a kto składa hołd obrazowi, ten go składa Istocie, którą obraz przedstawia”. Sobór orzekł tym samym, że cześć oddawana ikonie odnosi się do Archetypu. Położył nacisk na rozróżnienie między adoracją, która przysługuje wyłącznie Bogu, a czcią oddawana ikonie na równi z Ewangelią czy Krzyżem. Fundamentem kultu ikony jest obecność w ikonie jej Archetypu.
Ikona sama w sobie, tzn. deska, farby… nie jest przedmiotem kultu. Ikona jest natomiast przedmiotem kultu z uwagi na przedstawioną rzeczywistość będącą odbiciem Praobrazu, dzięki czemu staje się ona miejscem obecności tego Praobrazu. Ikony Chrystusa, Bogurodzicy, świętych są odbiciem swego Pierwowzoru i miejscem obecności przedstawionych postaci, co potwierdza Kościół w akcie poświęcenia. Modlący się przed ikoną Chrystusa, Bogurodzicy, świętych modlą się przed samym Chrystusem, Bogurodzicą czy świętymi. Związek pomiędzy ikona i Pierwowzorem opiera się na zasadzie podobieństwa Pierwowzoru do osoby przedstawionej na ikonie. Stąd kult ikony.
Każda ikona, czy to przedstawiająca Bogurodzicę czy świętego, jest ikoną chrystocentryczną. Jest ona bowiem skierowana ku obrazowi wcielonego Słowa – Jezusa Chrystusa, którego zarówno Bogurodzica jako Theotokos (dzięki dziewiczemu zrodzeniu Syna Bożego), jak i święci (dzięki wierze i upodobnieniu się do Zbawiciela) stali się Jego zwierciadłem, obrazem (ikoną – eikón z gr. obraz). Pierwowzorem każdej ikony jest zatem Słowo wcielone – Jezus Chrystus, Syn Boży, który jest obrazem (ikoną) niewidzialnego i nieopisywalnego Boga. Nauka Soboru Nicejskiego II o obrazach, potwierdzona definitywnie na Soborze Konstantynopolskim w 843 r., aktualna jest zarówno w Kościele wschodnim, jak i zachodnim.
autor: Bogusław Andres https://www.ikona.art.pl/kult.php
Powiązane zdjęcia:
